Kategori: Makaleler

Kan Dokusunun Görevleri Nelerdir? Veri Odaklı ve İnsan Merkezli İki Mercekten Derin Bir Bakış Bir konuyu tek bir doğruya sıkıştırmayı sevmem. “Kan dokusunun görevleri nelerdir?” sorusu da bundan muaf değil. Aynı olguyu hem sayılarla hem insan hikâyeleriyle okumayı seviyorum ve bu yazıda fikir alışverişi yapmaya çağırıyorum. Kalıp yargılara düşmemek için, farklı bakışları cinsiyetlere atfetmeden veri odaklı ve insan/toplumsal etki odaklı iki mercek altında karşılaştıralım. Özet: Kan; taşıma (gazlar, besinler, hormonlar), koruma (bağışıklık, pıhtılaşma), dengeleme (pH, ısı, sıvı-osmotik basınç) ve onarım (yaralanmaya yanıt) işlevlerinin merkezi aktörüdür. Veri odaklı yaklaşım bu işlevleri ölçer ve optimize eder; insan/toplumsal yaklaşım etkilerini eşitlik, erişim ve…

Sibel Alaş “Adam” Şarkısı: Toplumsal Normlar, Cinsiyet Rolleri ve Kültürel Pratikler Üzerine Sosyolojik Bir Analiz Bir Sosyoloğun Gözünden: Toplumsal Yapıların ve Bireylerin Etkileşimi Toplum, her zaman bireylerin kimliklerini şekillendiren, normlar ve değerler etrafında dönen dinamik bir yapıdır. Bu yapılar, toplumsal rollerin, cinsiyetin, ilişkilerin ve kültürel pratiklerin birbirini nasıl etkilediğini anlamaya çalışan bir araştırmacı için oldukça derin bir keşif alanı sunar. Toplumda bireylerin yaşadıkları deneyimler, aynı zamanda bu yapıların nasıl işlediği hakkında önemli ipuçları verir. Müzik, sanat, ve özellikle popüler şarkılar, bu toplumsal normların ve kimliklerin anlaşılmasında oldukça önemli araçlardır. Bugün, Sibel Alaş’ın 2004 yılında çıkardığı “Adam” şarkısını ele alarak, bu…

Kamu Hizmet Araçları Nelerdir? Küresel ve Yerel Bakış Açılarından Bir Yolculuk Hayatta en çok hoşuma giden şeylerden biri, bir konuyu farklı gözlerle incelemek… Aynı kavramın Tokyo’da başka, İstanbul’da bambaşka anlamlara büründüğünü görmek gerçekten büyüleyici. “Kamu hizmet araçları” da tam olarak böyle bir konu. Hepimizin hayatında varlar ama her toplum onları biraz farklı şekillerde tanımlıyor, kullanıyor ve onlara farklı roller yüklüyor. Kamu Hizmet Araçları: Toplumun Hizmetinde Olan Güç Kamu hizmet araçları, devletin ya da yerel yönetimlerin toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için kullandığı tüm maddi, kurumsal ve insan kaynaklı araçları ifade eder. Bu sadece “araç” kelimesinden anladığımız otobüs, çöp kamyonu gibi şeyler değil;…

Gözün Bozuk Olup Olmadığını Nasıl Anlarız? Görmenin Felsefesi Üzerine Bir Deneme Bir filozof sabah uyanır, pencereden dışarı bakar ve kendine şu soruyu sorar: “Ben gerçekten görüyor muyum, yoksa sadece görmekte olduğumu mu sanıyorum?” İnsan gözünün bozuk olup olmadığını anlamak, yalnızca tıbbi bir mesele değil, aynı zamanda bir bilgi, ahlak ve varlık sorunudur. Çünkü görmek, yalnızca bir duyusal faaliyet değil; hakikati kavrama biçimidir. Epistemolojik Bakış: Görmek Bilmek midir? Görme, insanın dünyayla ilk temasıdır. Ancak filozof için bu temas, hiçbir zaman doğrudan değildir. Epistemoloji —yani bilginin doğasını inceleyen disiplin— bize şunu öğretir: Göz, yalnızca veriyi toplar; anlam ise zihinde kurulur. Bu durumda…

Has Odabaşı Ne Demek? Tarih, Dil ve Kültürün Kesişiminde Bir Kavram İnsanlık tarihinin en ilginç yönlerinden biri, kelimelerin ardında saklanan anlam katmanlarını keşfetmektir. “Has Odabaşı” da tam böyle bir kavram… İlk duyulduğunda kulağa eski bir unvan, belki de tarihi bir görev adı gibi geliyor. Peki gerçekten öyle mi? Gelin bu terimin izini bilimsel bir merakla ama herkesin anlayabileceği bir dille birlikte sürelim. “Has Odabaşı”, Osmanlı saray hiyerarşisinde padişaha en yakın görevlilerden birinin unvanıdır. “Has oda” sarayın en iç ve özel hizmet alanını, “odabaşı” ise bu bölümün başında yer alan görevliyi ifade eder. Yani Has Odabaşı, “padişahın özel hizmet odasının baş…

Beni Hafife Alma Ne Demek? Mizahın Gözüyle Ciddiyet Dersi Hayat bazen öyle anlar sunar ki, insanın içinde bir ses bağırır: “Beni hafife alma!” Hani şu, çocukken “sen yapamazsın” dendiğinde inadına yapan taraf var ya, işte o ses… Bu yazıda bu çok tanıdık cümlenin ardındaki anlamı hem kahkaha eşliğinde hem de derin bir şekilde inceleyeceğiz. Hazırsanız, hafife alınmaktan bıkmış ruhların kulübüne hoş geldiniz! Beni Hafife Alma Ne Demek? Ciddiyetle Söylenmiş Bir İnat Cümlesi “Beni hafife alma” aslında basit bir cümle gibi görünse de içinde bir gurur, bir meydan okuma ve bolca sabır barındırır. Bu cümle, karşıdakine “Beni küçük görme, yapamayacağımı düşünme,…

Grafik Tasarımcıları Nasıl Çalışır? İnsan Zihninin Görsel Mekanizmasını Çözen Psikolojik Bir Yolculuk Bir psikolog olarak, insanların dünyayı nasıl algıladığını, duygularını nasıl yönlendirdiğini ve başkalarıyla nasıl iletişim kurduğunu anlamak benim için bitmeyen bir merak konusu olmuştur. Ancak bir gün bir grafik tasarımcının masasının başına oturup, rengarenk ekranlar arasında kaybolduğunda fark ettim ki; bu insanlar yalnızca estetik değil, insan zihninin derinlikleriyle çalışıyor. Çünkü grafik tasarımcı, görünmeyeni görünür kılmanın, soyutu somutlaştırmanın ustasıdır. Onlar, insan psikolojisinin üç temel boyutu olan biliş, duygu ve sosyal etkileşimi aynı tuvalde buluştururlar. Grafik Tasarımın Psikolojik Temelleri Bir grafik tasarımcının çalışma biçimi, yalnızca yaratıcı sezgilerle değil, zihinsel süreçlerin hassas…

ENFP Kimlerle Anlaşamaz? (Bilimin Gözünden Kişilik Uyumunun Derinlikleri) Bazı insanlar vardır, ilk dakikadan itibaren sanki yıllardır tanıyormuşsunuz gibi bir enerjiyle parlarlar. Bazılarıysa… ne kadar çabalasan da o kıvılcım bir türlü tutmaz. Peki bu sadece “kimyası tutmamak” mı, yoksa kişilik tiplerimizin görünmez ama güçlü etkileşimlerinin bir sonucu mu? Bugün, bilimsel merakla ama sade bir dille, ENFP kişilik tipinin kimlerle anlaşamadığını, nedenlerini ve bu uyumsuzlukların ardındaki psikolojik mekanizmaları inceleyeceğiz. Hazırsan, MBTI dünyasının duygusal labirentine dalalım! ENFP’yi Anlamak: Hayal gücüyle dolu bir rüzgar ENFP (Dışadönük, Sezgisel, Hisseden, Algılayan) tipler genellikle enerjik, yaratıcı ve insan odaklı bireylerdir. Psikolog Carl Jung’un kuramlarından esinlenilerek geliştirilen Myers-Briggs…

Balkanlarda NUSE Ne Demek? Mizahla Karışık Bir Kültür Yolculuğu Bir Balkan köyünde sabah kahvesi içerken kulağınıza bir kelime çalındı: “NUSE!”… Garsona “şeker” istediniz, “NUSE” dediler. Teyze sizi sofraya davet etti, “gel NUSE gibi olma” dedi. Hava değişti, konular değişti ama bu kelime hep orada… Peki, bu gizemli kelimenin arkasında ne yatıyor? Hazırsanız, Balkanların diline, kültürüne ve mizahına doğru eğlenceli bir yolculuğa çıkıyoruz. — “NUSE” Nedir, Ne Değildir? Öncelikle kafalardaki sis perdesini aralayalım. “Nuse” Balkan dillerinde, özellikle Arnavutça ve Kosova-Makedonya gibi bölgelerde “gelin” anlamına gelir. Evet, yanlış duymadınız: Nuse, yeni evlenmiş veya evlenmek üzere olan kadına verilen sevgi dolu bir isimdir.…

Adana’da Gülle Ne Demek? Öğrenmenin Dönüştürücü Gücü Üzerine Pedagojik Bir Yolculuk Bir eğitimci olarak, öğrenmenin yalnızca bilgi edinmek değil, aynı zamanda dünyayı anlamlandırma biçimimizi dönüştüren bir süreç olduğuna inanırım. Öğrencilerin dilde, kültürde, gündelik ifadelerde gizli olan anlamları keşfetmeleri, eğitimin en canlı hâlidir. Çünkü dil, toplumun aynasıdır; her kelime, bir yaşam tarzının, bir mizahın, bir duygunun kodlarını taşır. “Adana’da gülle ne demek?” sorusu, tam da bu noktada devreye girer. Bu basit görünen sorunun içinde, öğrenmenin sosyokültürel doğasını, yerel kimlikleri ve bireyin anlam üretme sürecini keşfederiz. Adana’da ‘Gülle’: Dilde Mizahın ve Kültürün Buluşması Adana, Türkiye’nin en renkli, en özgün şehirlerinden biridir. Burada…